Χημεία σαπωνοποίησης

                           

Τι είναι σαπούνι;

Με απλά λόγια, το σαπούνι είναι προϊόν σαπωνοποίησης. Προκύπτει από την ανάμειξη ελαίων ή λίπους με διάλυμα καυστικής σόδας ή ποτάσας σε νερό (βάση).Το έλαιο και η βάση αντιδρούν χημικά και παράγουν σαπούνι και γλυκερίνη. Τα μόρια του σαπουνιού έχουν δύο άκρα, το ένα είναι υδρόφιλο και το άλλο υδρόφοβο.

Συμπερασματικά, για να έχουμε σαπούνι χρειάζονται τρία πράγματα: έλαια (φυτικά ή ζωικά), καυστική σόδα (με την ψυχρή μέθοδο) ή ποτάσσα ( για υγρό σαπούνι με τη θερμή μέθοδο) και νερό.

Περισσότερα μπορείτε να μάθετε από το βιβλίο The Soapmakers companion, της Susan Miller Cavitch κεφάλαιο 13, σελίδες 227-252. www.storey.com

Η γνώση της χημείας σαπωνοποίησης είναι απαραίτητη όταν θέλουμε να φτιάξουμε το δικό μας προσωπικό σαπούνι, με τις ιδιότητες που επιθυμούμε, γιατί το μοριακό βάρος των ελαίων παίζει μεγάλο ρόλο στο χαρακτήρα του σαπουνιού που θέλουμε να φτιάξουμε. Επίσης, αν θέλουμε να δημιουργήσουμε τις δικές μας συνταγές. Δεν είναι τόσο απαραίτητη η βαθειά γνώση της χημείας αν εκτελούμε έτοιμες συνταγές.

Καυστική σόδα

H χημική της ονομασία είναι  Υδροξείδιο του Νατρίου (ΝΑΟΗ). Χρησιμοποιείται ευρύτατα στη βιομηχανία. Στο εμπόριο κυκλοφορεί σε μορφή ζάχαρης ή flakes. Τη διατηρούμε σε πλαστική  καλά κλειστή συσκευασία, σε ξηρό περιβάλλον. Προσοχή, κατά τη χρήση της φοράμε γάντια και ειδικά γυαλιά,  διότι είναι ερεθιστική (όχι τοξική). Πάνω στο κουτί πρέπει να υπάρχει επικέτα που να αναγράφεται το περιεχόμενο και να τηρείται σε ντουλάπι μακριά από τρόφιμα, παιδιά και ζώα. Δεν αγαπά οτιδήποτε από αλουμίνιο, σίδερο, τενεκέ ή teflon. Τα καταστρέφει. Χρησιμοποιούμε κανάτες από plexiglass και αναδεύουμε το διάλυμα με σπάτουλα σιλικόνης. Αποφεύγουμε τις ξύλινες κουτάλες γιατί με τον καιρό τις καταστρέφει. Δεν υπάρχει τρόπος να γίνει σαπούνι, δηλαδή σαπωνοποίηση, ΧΩΡΙΣ ΣΟΔΑ. Αν σας στενοχωρεί και σας φοβίζει η σόδα, κάντε σαπούνι με τη μέθοδο melt and pour ή rebatching.

Νερό

Το νερό, που θα χρησιμοποιήσουμε για την κατασκευή σαπουνιού, δεν πρέπει να είναι σκληρό, να μην έχει άλατα. Κατάλληλο είναι το βρόχινο νερό, το νερό του κλιματισμού, το απεσταγμένο, το εμφιαλωμένο, το απιονισμένο και αν πρόκειται για το νερό της ΕΥΔΑΠ, το νερό της Αθήνας είναι κατάλληλο. Χρησιμοποιούμε εμφιαλωμένο για πιο μεγάλη ασφάλεια. Επίσης μπορούμε να αντικαταστήσουμε το νερό με αφέψημα χαμομηλιού, τσάι, καφέ, μπύρα ξεθυμασμένη, ανθόνερο, γάλα. Μετράμε τα άλατα του νερού με αγωγιμόμετρο. Η ποσότητα του νερού είναι το 35%-40% επί των ελαίων.